ANKET VE ÖLÇEK ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Tarama (survey) çalışmalarında anket ve ölçekler sıklıkla kullanılır. Bu iki ölçme aracındaki benzerlikleri ve farkları açıklayalım.

Bu iki veri toplama aracı arasındaki benzerlikler ile başlayalım. Genellikle birçok araştırmada anket ve ölçek birlikte kullanılır. Her iki veri toplama aracında da benzer madde türleri kullanılabilir. Katılımcıların ölçülen özelliği öz-bildirim (self-report) yöntemiyle kaydedilir. Tüm bu benzerliklerin yanında her iki veri toplama aracı birbirinden yapısal olarak ayrılır.

Anket ve ölçek arasındaki farkları daha iyi kavrayabilmek için somut bir örnek üzerinden gitmek faydalı olacaktır. Bu bağlamda, sosyal medya kullanımı ve bağımlılığı üzerine hazırladığımız bir anket ve ölçek örneğini ele alacağız. Sosyal Medya Kullanımı Anketi, katılımcıların genel sosyal medya kullanım alışkanlıklarını çeşitli soru türleriyle değerlendirirken, Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği ise katılımcıların bağımlılık düzeylerini Likert tipi bir ölçek aracılığıyla ölçmeyi amaçlar.

1. Anket: Sosyal Medya Kullanımı Anketi

Bu anket, katılımcıların sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve deneyimleri hakkında bilgi toplamayı amaçlamaktadır.

Bölüm 1: Demografik Bilgiler

• Cinsiyet: Erkek / Kadın / Diğer

• Yaş: ____

• Eğitim Durumu: İlkokul / Ortaokul / Lise / Üniversite / Yüksek Lisans / Doktora

Bölüm 2: Sosyal Medya Kullanımı

• Hangi sosyal medya platformlarını kullanıyorsunuz? (Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn, TikTok, Diğer)

• Günlük ortalama kaç saat sosyal medya kullanıyorsunuz? (Açık uçlu)

• Sosyal medya hesaplarınızda toplamda kaç takipçiniz var? (Sayısal)

• Sosyal medya kullanımınızın amacı nedir? (İş ağı kurma, arkadaşlık, eğlence, haberleri takip etme, vb.)

2. Ölçek: Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği

Bu ölçek, katılımcıların sosyal medya bağımlılık düzeylerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Her maddeye 1 (Kesinlikle Katılmıyorum) ile 5 (Kesinlikle Katılıyorum) arasında bir puan veriniz.

• Maddeler:

  1. Sosyal medya kullanmadan bir gün geçiremiyorum.

  2. Sosyal medya kullanımım günlük yaşam aktivitelerimi olumsuz etkiliyor.

  3. Sosyal medyayı kullanmadığımda kendimi rahatsız hissediyorum.

  4. Sosyal medya, günlük zamanımın büyük bir bölümünü alıyor.

Bu örnekte, "Sosyal Medya Kullanımı Anketi" demografik bilgileri toplamak ve katılımcıların sosyal medya kullanım alışkanlıkları hakkında kategorik, açık uçlu ve sayısal veriler elde etmek amacıyla oluşturulmuştur. Öte yandan, "Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği" Likert tipi bir ölçek kullanarak katılımcıların sosyal medya bağımlılık düzeylerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anket ile ölçek arasındaki farkları daha iyi anlamak için farklı ölçütlere göre anket ve ölçek arasındaki farklar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

• Amaç:

  • Anket: Belirli bir amaç doğrultusunda genel bilgi toplamayı hedefler.

  • Ölçek: Spesifik bir özellik veya kavramın ölçülmesini amaçlar.

• Veri Türleri:

  • Her iki yöntem de Kategorik, Sıralı ve Sayısal (Categorical, Ordinal, Numeric) veri türlerini toplar.

• Yapı:

  • Anket: Çeşitli bağımsız maddeleri sistematik bir düzen içerisinde sunarak farklı bilgiler toplar.

  • Ölçek: Birbiriyle ilişkili maddeler içerir ve genellikle tek boyutlu bir yapıyı ölçmeyi hedefler.

• Toplam Puan:

  • Anket: Toplam puan kavramı anketlerde geçerli değildir.

  • Ölçek: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapıldıktan sonra toplam puan elde edilebilir.

• Geçerlik (Validity):

  • Anket: Uzman görüşlerini temel alarak analitik yaklaşımlar ile değerlendirilir.

  • Ölçek: İstatistiksel ve analitik yaklaşımlar, özellikle yapı geçerliği (structural validity), kullanılarak incelenir.

• Güvenirlik (Reliability):

  • Anket: Tesadüfi hata kaynaklarını minimize etmeyi amaçlar.

  • Ölçek: Test-Tekrar-Test, Paralel Formlar, Test Yarılama, Cronbach Alfa gibi yöntemlerle güvenirlik incelenir.

• Veri Analizi:

  • Anket: Frekans, yüzde, korelasyon, ki-kare, kümeleme gibi basit analiz teknikleri ile anket verileri değerlendirilir. Ayrıca, t-testi, Anova, HLM gibi ileri analizlerle de incelenebilir.

  • Ölçek: Betimsel istatistiklerin yanında varyans analizleri, korelasyon, regresyon, YEM (Yapısal Eşitlik Modeli) gibi ileri analiz teknikleri kullanılır.

• Kullanım Alanları:

  • Anket: Çeşitli araştırma modellerinde ve hemen hemen her alanda kullanılabilir.

  • Ölçek: İlişkisel tarama ve deneme modellerinin kullanıldığı nicel araştırmalarda yaygın olarak tercih edilir.

Yorumlarınız ile bu içeriğin gelişmesini ve okuyuculara daha fazla katkıda bulunmasını sağlayabilirsiniz. İçeriği beğendiyseniz paylaşarak daha çok kişinin bilgilenmesine destek olabilirsiniz.